Door: Ank Dierckx
We besteden bij leren & ontwikkelen veel aandacht aan ‘techniek’ (leeromgevingen, platforms, apps) en het leerdesign. Goede zaak, maar is het niet te eenzijdig? Het zijn immers zaken die we van buitenaf naar de lerende toe brengen. Zouden we niet beter rechtstreeks op zoek gaan naar het kloppend hart van de lerende? De lerende als uitgangspunt nemen, met al zijn goede en minder nobele drijfveren? Drie experts zetten mij de afgelopen maanden aan het denken over de belangrijke rol van het brein en onze beweegredenen.
Zorg voor Learning Readiness
Op de eerste plaats stelt Elliott Masie, moderator en boegbeeld van het Learning-congres in Orlando (oktober 2017), dat we als leerprofessionals veel meer bezig zouden moeten zijn met Learning Readiness. Volgens Masie gaat het succes in leren niet over de nieuwste learning-tools, blended learning of immersive technologie. Wat belangrijk is, is Learning Readiness. We moeten ons afvragen of de lerende open staat om te leren. We moeten ons ook afvragen of we hem/haar daar in goenoeg faciliteren. Hebben we zelf als leerprofessionals wel de readiness om te leren? Want mogelijk, of eigenlijk: vrijwel zeker!, hebben wij ook Learning Readiness nodig om het leren totaal anders vorm te (kunnen) geven.
Het brein in de beste ‘learning state of mind’
Hoe kun je de Learning Readiness bij iemand vergroten? Nick van Dam, hoogleraar Corprate Learning Nyenrode en Chief Learning Officer bij McKinsey (CLO), verzorgde tijdens Elliott Masie’s Learning2017 een extra sessie op zondagochtend. Hij deelde met ons hoe belangrijk inzichten uit breindonderzoek zijn voor Learning Design en Learning Readiness.
Dagelijks krijgen we zoveel impulsen, dat het nodig is om het brein in de juiste staat te krijgen, het open te stellen voor leren: ‘Learning Readiness’. Het lijken ogenschijnlijk simpele aanwijzingen, maar onderzoek toont aan dat het leervermogen enorm toeneemt als je aandacht besteedt aan onderstaande zalen:
- Bouw mindful momenten in en schep ruimte voor mediatie.
- Creëer een sfeer waarin mensen gaan denken in mogelijkheden.
- Zorg voor goede voeding en voldoende water (chocolade en zoetigheid werken alleen op korte termijn voor het brein!).
- Zorg voldoende rust en slaap.
Het is niet voldoende om lief te zijn voor het brein. We zouden ook ons Learning Design moeten afstemmen op de werking van het brein:
- Al het leren heeft een stevig emotionele kant. Mislukken en opnieuw beginnen is leren, maar het doet wel pijn. Het raakt.
- Aandacht focussen is noodzakelijk om te kunnen leren.
- Actieve betrokkenheid van de lerende is noodzakelijk, pas dan wordt het brein actief.
- Het brein leert het beste via kleine ‘learning spaces’.
- Het brein heeft herhalingen nodig om te leren.
Gedrag veranderen is best gemakkelijk via het brein
Prof. Victor Lamme sprak tijdens de Vlaamse VOV-beurs (november 2017) een congreszaal leerprofessionals toe. Hij is van mening dat we gedrag vaak op de verkeerde manier proberen te veranderen, namelijk met het geven van informatie, rationele argumenten. ‘Als u X doet bereikt u Y’. Je weet dat het en goed advies is, maar je doet het toch niet. Hoe kan dat nu? Prof. Lamme geeft aan dat de ratio het altijd verliest van de emotie. Dat gebeurt in het dagelijkse leven oveal om ons heen. Denk aan de weerstand tegen vaccineren, terwijl wetenschappelijk is bewezen dat we er ziektes mee uitbannen. Of hoe ongevoelig het Brexit-camp is voor economische argumenten. Of vertellen hoe gevaarlijk vuurwerk is. Wil je emotie bestrijden, dan moet je emotie gebruiken (mensen iets laten voelen).
Graag werken we met positieve emoties zoals passie, motivatie en liefde. Prof. Lamme geeft echter aan dat in het brein in datzelfde rijtje een veel sterkere emotie zit die we kunnen gebruiken bij gedragsverandering: hebzucht en beloning! De zoektocht naar ‘meer’ drijft ons tot samenwerken en vertrouwen hebben in elkaar. Je staat er voor open als je het idee hebt dat er bij die ander iets te halen valt (win-win).
Iedereen is op zoek naar beloning. Je kent het voorbeeld van de muis die telkens eten krijgt als hij op een knopje drukt. Wij vertonen datzelfde gedrag met de smartphone. Elke keer als je op een knopje drukt, wordt je beloond met een berichtje, een like. Binnen leren wordt deze emotie gebruikt in games.
Een tweede sterke emotie is kopieergedrag. Het brein spiegelt graag het gedrag van anderen. Je kent de situaties wel waarin iemand dezelfde houding aanneemt van degene met wie hij in gesprek is. Sociale normen komen niet van binnenuit, maar worden bepaald door wat anderen doen. Hoe vaak wordt niet gezegd dat leiders en managers voorbeeldgedrag moeten laten zien. Het is een essentiële voorwaarde voor het brein om te kunnen veranderen.
De derde sterke emotie is angst. Angst kan een zeer sterke motiverende werking hebben bij verandering. Maar om het goed in te zetten moet er wel een mogelijkheid zijn om te handelen. In de recreatie-branche wordt hier veel gebruik van gemaakt. Een simpel en bekend voorbeeld is de aanpak van booking-sites. Deze organisaties jagen je op om tot actie over te gaan, met pop-up berichten: bijv. dat er nog meer mensen naar jouw favoriete kamer aan het kijken zijn. Of dat een vergelijkbare kamer een minuut geleden is geboekt. Het zet je aan tot acuut handelen, óók als je weet hoe het werkt. De emotie wint het van de ratio.
Volgens prof. Victor Lamme gaat gedragsverandering om manipulatie van gedrag. Zelfhulpboeken (do-it-yourself learning?) werken niet. Je kunt je eigen gedrag niet veranderen. Maar gedrag veranderen bij anderen is best gemakkelijk, zo eindigt prof. Victor Lamme zijn betoog.
Tijdens Next Learning 2018 gaan diverse sprekers in op het brein:
- Marcia Goddard, sessie: Hersenkennis is mensenkennis: het nieuwe goud voor organisaties! (Mens@Work)
- Ria van Dinteren en Evert Pruis, sessie: ROI op Talent: benut het potentieel van je mensen! (Mesn@Work)